Notatki Joan Didion

-

Literackie spotkanie z Joan Didion było dla mnie objawieniem, bo oto znowu spotykam pisarkę, która swoją wnikliwością, wrażliwością, uważnością i trafnymi diagnozami przemawia do mnie, jak rzadko kto.  

Mam za sobą lekturę „Błękitnych nocy” i „Notatek dla Johna”, ale pierwszym moim spotkaniem z autorką był film dokumentalny „Wszystko w rozpadzie”. Joan Didion już nie żyje, pozostawiła po sobie swoje książki. Najsłynniejsza z nich to „Rok magicznego myślenia”, wciąż przede mną, bo nie byłam na nią gotowa. Jest zapisem emocji po śmierci męża i próbą radzenia sobie z żałobą. W „Błękitnych nocach” autorka mierzy się z bólem po stracie dorosłej córki, natomiast „Notatki dla Johna” są odnalezionymi po śmierci pisarki zapiskami, dokumentującymi jej rozmowy z psychiatrą. 

Twórczość niezwykle intymna, przenikliwa i do głębi poruszająca. Tym, co mnie przyciąga do literatury tworzonej przez Joan Didion, są jej osobiste refleksje na temat życia, macierzyństwa, rodziny czy społeczeństwa, ale też zapis procesu radzenia sobie z kryzysem, z którym nigdy tak do końca nie można sobie poradzić.

Joan pisząc, porządkuje emocje, przygląda się swoim błędom i analizuje schematy, w których funkcjonuje. Rozprawia się z przeszłością w sposób analityczny i odkrywa siły rządzące rodzinnymi relacjami.

Że gdybym powiedziała Quintanie, że w porządku jest wyrażać złość, a ona by to zrobiła, ja po prostu poczułabym się przygnębiona i zamknęła w sobie, ale ty też wyraziłbyś swoją złość i doszłoby do eskalacji, cała sytuacja wymknęłaby się spod kontroli. Powiedziałam, że ani ty, ani ja nie dorastaliśmy w rodzinach, gdzie wyrażanie złości było akceptowalnym zachowaniem.

Notatki dla Johna, Joan Didion

Czy większość z nas z podobną precyzją nie byłaby w stanie opisać zależności we własnej rodzinie. Oddziałujemy na siebie wzajemnie i wchodzimy w reakcje, a w nich każdy ma do odegrania swoją rolę. Zapytane o to, co będzie dalej, jak rozwinie się konkretna kłótnia, prawdopodobnie byłybyśmy w stanie stworzyć bardzo precyzyjny scenariusz. Czasem trzeba się tylko temu poprzyglądać. Joan uczy się w trakcie terapii, jak zrobić coś inaczej, żeby przerwać zaklęty krąg.

Próbujemy nauczyć cię, żebyś nie reagowała zgodnie z oczekiwaniami. Ona przychodzi do ciebie po pomoc, ty ją oferujesz, ona ją odrzuca, ty okazujesz swoje rozczarowanie. Czy tak to się rozegrało tym razem?

Notatki dla Johna, Joan Didion

Notatki dla Johna są również o tym, jaką matką należy być i jaką nie należy. Joan Didion wraca do swojej przeszłości i analizuje błędy, które popełniła. Chce zrozumieć i za wszelką cenę pomóc dorosłej córce wyjść z alkoholizmu.

Ty i Quintana zbyt długo byłyście dwiema osobami w tej samej skórze. Każdą jej porażkę odczytujesz jako swoją własną.

Notatki dla Johna, Joan Didion

W tej konkretnej sytuacji przeglądam się ja, bo na terapii przerabiałam zagadnienie, że być może czuję i reaguję bardziej, na to, co przydarza się moim dzieciom, niż one same. A jednak,

Rodzicom nie tak łatwo jest poradzić sobie ze swoimi uczuciami, kiedy widzą dziecko, które cierpi ból.

Notatki dla Johna, Joan Didion

Myślę, że jest nas więcej.

Książka jest pełna społecznych diagnoz, jak ta:

Utrata przyjaciół – poczucie oddalenia od przyjaciół – to coś, co przydarza się z wiekiem większości z nas. Bardzo niewielu z nas mobilizuje się do zawierania nowych przyjaźni. Większość z nas wycofuje się w obręb rodziny.

Notatki dla Johna, Joan Didion

I ciekawych spostrzeżeń dotyczących życia zawodowego, roli matki czy własnej starości. Pisarka przyznaje, że się nie przygotowała, na to, jaka jest stara.

J. Didion jest wnikliwą obserwatorką. Dostrzega, że większość ludzi z depresją to mili ludzie, bo zwracają swój gniew przeciwko sobie, nie innym. O nieśmiałości pisze, że jest myśleniem paranoidalnym, ponieważ zakłada, że ciągle jesteśmy w centrum uwagi. W książce jest też kilka przydatnych wskazówek, jak ta dotycząca przyszłości. Lekarz stara się przekonać pisarkę, że nie musi wciąż wypatrywać przeszkód na drodze, bo to nie sprawi, że znikną.

Notatki dla Jona są też o kobiecej sile, ale i bezradności, o zdarzeniach, które pokonują nawet najlepiej zbudowane mechanizmy obronne, jak pisze o nich sama Joan Didion, ale też o woli walki, ratowaniu bliskich i uczeniu się, że nie zawsze i nie każdemu można pomóc.


Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Diagnoza

-
Obraz
Diagnoza mojej mamy skłoniła mnie do przemyśleń na temat naszej relacji. I nie tylko, spowodowała kolejny kryzys emocjonalny w moim życiu. Taka diagnoza dobitnie wskazuje kierunek zmian. Krótko mówiąc, powoli tracę moją mamę. W jednym z pierwszych postów opisałam już swój stosunek do rodziców i nakreśliłam sytuację rodzinną. Mama jest osobą łagodną, bez wygórowanych oczekiwań, chyba w ogóle bez oczekiwań, bez jawnych pretensji, znoszącą po cichu wszelkie życiowe zawirowania i kryzysy. Wszystko jej pasuje. Jest też kobietą całkowicie podporządkowaną mojemu ojcu i jego piciu. A raczej była, bo niestety powoli przestaje być sobą. Nasza relacja nie miała otwartych konfliktów. Zawsze czułam się w jakiś sposób za nią odpowiedzialna i nie chciałam jej dokładać, choć przez lata miałam do niej żal. Nie było mi łatwo odciąć się od jej decyzji, a zaakceptować ich, nie potrafiłam, zrozumieć też nie. Dzisiaj rozumiem przyczyny, z powodu których takie decyzje podejmowała, nie umiała inaczej. D...
Read more »

O zamiataniu pod dywan

-
Obraz
Nastała jesień, pogoda nie zawsze sprzyja aktywności na świeżym powietrzu, ale wtedy, kiedy nie sprzyja, sprzyja czemu innemu, na przykład wizytom w muzeach, galeriach i innych przybytkach kultury. Taki to był właśnie dzień, deszczowy, wietrzny i chłodny, więc razem z córką wybrałyśmy się do brukselskiego Muzeum Banksy’ego. Wprawdzie M. ma pewne obiekcje w stosunku do słynnego artysty, nie podoba jej się, że jak on maluje na budynkach, to jest sztuka, ale jeśli ona by coś zmalowała, byłoby zwykłym wandalizmem, niezależnie od treści i jakości wykonania. Postanowiła jednak żale zostawić na boku i poprzyglądać się pracom rzeczonego artysty z bliska, a w zasadzie ich znakomitym kopiom. Wspominam o wystawie, bo do dzisiejszego wpisu zainspirowała mnie właśnie jedna z prac Banksy’ego. Mural przedstawia zamiatającą pokojówkę, zamiatającą pod mural oczywiście. Przekaz jest jasny, w Polsce zamiatałaby pod dywan, czyli rzecz o hipokryzji, niewygodnych sprawach, skrywanych tajemnicach i ignorow...
Read more »

Obraziłam się na lustra

-
Obraz
Obraziłam się na lustra. W zasadzie na wszystkie. Na to w korytarzu, bo nie prezentuję się w nim tak, jakbym sobie tego życzyła. Na to do makijażu, bo gdy tylko je odwrócić, zmienia się w lustro powiększające, a co nie wygląda, jakbym sobie życzyła, w powiększeniu jeszcze bardziej nie wygląda albo właśnie wygląda za bardzo. Można spytać, po co je odwracać? Odpowiedź jest dość oczywista, bez okularów nie sposób się umalować, a w okularach niespecjalnie wygodnie maluje się oczy. Nie, żebym się codziennie malowała, już nie, powiedzmy, że pozwalam mojej skórze odpocząć. Tyle wersja oficjalna. Nie podoba mi się lustro w łazience, wisi jakoś nie tak i wraz z oświetleniem wyraźnie stawia mnie w niekorzystnym świetle. Mam pretensje nawet do tego, które wytrwale stoi w moim wiejskim domku, bo choć to piękna, wiekowa toaletka, jednak odejmuje jakieś 5 kilo. Powiecie, że to chyba dobrze, ale niestety boleśnie przypomina, jak to było 5 kilo temu i znowu jestem niezadowolona. Denerwują mnie te w ...
Read more »

Całkiem niedawno...

-
Obraz
Kilka zupełnie błahych wydarzeń uświadomiło mi, jak inaczej niż kiedyś postrzegam upływ czasu. Zaczęło się parę lat temu. W związku z pracą domową mojej córki, rozmawiałyśmy o wierszu Wisławy Szymborskiej „Nic dwa razy”. Powiedziałam M., że choć jest wiele muzycznych interpretacji tego wiersza, dla mnie wyjątkowe było wykonanie Łucji Prus. Dodałam, że niestety artystka już nie żyje. M. zapytała, kiedy zmarła, a ja bez chwili zastanowienia odpowiedziałam, że niedawno, jakieś trzy lub cztery lata temu. M. zdziwiła się (moim zdaniem nie całkiem uprzejmie, mogła sobie przecież darować), że trzy lub cztery lata temu to dla mnie całkiem niedawno. Niestety to był dopiero początek, bo później było tylko gorzej, znacznie gorzej. M. zweryfikowała podaną informację i dowiedziała się, że Pani Łucja zmarła … w 2002 r., co oznacza, że nie minęły trzy lub cztery lata, tylko prawie 20. No dobrze, trochę się pomyliłam, przyznaję. Tak szybko minął ten czas… „Jak do tego doszło? Nie wiem.” Choć od ...
Read more »

Cytrynowiec

-
Obraz
Obejrzałam wczoraj włoski film „Cytrynowiec”. Dość prosta historia, a jednak w jakiś sposób otulająca, jesienna, nie tylko w kontekście pory roku, film bowiem świetnie wpisuje się w moją kolekcję filmowych obrazów o dojrzałości. Było o tym tutaj: https://annakobietazwyczajna.blogspot.com/2025/05/filmowa-wersja-dojrzaosci.html Pasuje też do mojego obecnego stanu ducha. Nostalgiczna, klimatyczna, niespieszna opowieść o nieoczywistej przyjaźni i odkrywaniu siebie na nowo. O potrzebie zatrzymania się. Eleonora, bohaterka historii mówi do męża, że przez cały czas starała się biec, biegła, biegła, ale już nie ma na to siły. U mojej mamy parę dni temu zdiagnozowano chorobę Alzheimera. Dużo o tym myślę. Poza ogromnym smutkiem, który czuję, lękiem i przygnębieniem, myślę, że ona nigdy nie przestała biec. Biegła do końca, nadal biegnie, bo nie potrafi inaczej. Jednocześnie nie opuszcza mnie straszna myśl, że można przestać żyć, na długo przed tym, zanim się umrze. Na różne sposoby. W filmi...
Read more »

Dojrzałość Andy Rottenberg

-
Obraz
Jestem po lekturze Dziennika 2019-2022 „Schyłek”, Andy Rottenberg. Są to zapiski kobiety dojrzałej, a nawet bardzo dojrzałej, o czym świadczy słowo schyłek w tytule, doświadczonej przez życie, mądrej, refleksyjnej. Osobom zainteresowanym sztuką, autorki nie trzeba przedstawiać, dla mnie jest przede wszystkim interesującą kobietą. Dla świata historyczką sztuki, kuratorką wystaw, publicystką. Na blogu najczęściej piszę o zwyczajnym życiu i codziennych problemach. Pani Rottenberg z pewnością nie można określić mianem zwyczajnej kobiety, a jednak w pewnym sensie jest jak my wszystkie. Przeżywa podobne emocje, dzieli się przyziemnymi chwilami i opowiada o przyziemnych sprawach, a do tego, czasem sama o sobie myśli, że jest beznadziejna. Sięgam do tak osobistej literatury trochę po to, by dowiedzieć się, co będzie dalej. W jaki sposób widzi świat osoba dojrzalsza ode mnie, jestem ciekawa jej wniosków i przemyśleń. I właśnie nimi chcę się dzisiaj podzielić. Zacznę jednak od moich własn...
Read more »

Dlaczego siebie nie lubimy?

-
Obraz
W komentarzu pod jednym z moich tekstów Simera napisała takie zdanie: „Najgorzej jak człowiek sam siebie nie lubi, wtedy ani sam ani inni nie mogą się nim zaopiekować, przytulić, pocieszyć…” Ponieważ to bardzo smutna konkluzja zapytałam ją, czy mogę ten komentarz wykorzystać, bo uznałam, że koniecznie trzeba zająć się tematem. Odpisała, że koniecznie. Pisząc teksty na bloga, staram się je przeplatać, tak, by czasem było refleksyjnie, czasem poważnie, innym razem osobiście albo lekko, z dystansem. I dzisiaj będzie właśnie dość osobiście, bo posłużę się własnym przykładem i odniosę do procesu, który zachodził we mnie samej, a wierzcie mi w nielubieniu siebie mam spore doświadczenie. Zatem dlaczego nie lubimy siebie? Psychologia pewnie ma swoje odpowiedzi, ale nie jestem psychologiem, więc posłużę się własną obserwacją. Myślę, że powody mogą być bardzo różne. Na przykład kulturowe. Wystarczy wspomnieć szkołę naszego dzieciństwa, by zauważyć, że nauczyciele zazwyczaj wskazywali n...
Read more »